Салих1ов Салих1ил ва Х1ажимух1амадов

Х1ажимух1амадил «Алмахъазул къисмат»

абураб гьаб т1ахьил цо-цо баянал

Т1ахьида ц1арал рехсаразул къадар бахуна анкьнусидаса ц1ик1к1ун бат1и-бат1иял тухумазул г1адамал, гьел ккола  Алмахъалдаса, Калининаулалдаса, Ленинаулалдаса, Хасавюрталдаса, Бавтугъаялдаса, Кизилюрталдаса, Мах1ачхъалаялдаса ва цогидал бак1алда г1умру гьабула ругел г1адамал. Гьезда гъорлъ руго цо-цо къват1ирехуниса г1адамазул ц1аралги.

Гьениб  буго 150 сурат, цереселгун, гьанжесел суратал. Т1ахьида рахъун руго 109 г1адамазул рак1алде щвеял, публикациял, харбал

Т1ахьида руго 11 архивалдаса щварал документал, 5 первоисточниказул ссылкаби

Автораз жидеего г1арцол хайиралъег1оло бахъараб гуро гьаб т1ехь.

Т1адежоялъе автораз жидецагоги анц1-анц1 т1ехь босизе г1арац кьуна т1ахьал къват1ире рахъизе редакциялде

Салих1 Салих1овасул ва Х1ажимух1ама Х1ажимух1амадовасул  «Алмахъ: тарихалъул тlанчал» абураб т1ехь буго гьезул Мах1ачхъалаялда типографиялда къват1ире рахъарал т1ахьазул лъабабилеб т1ехь ва нилъерго «Салатавия - Алмахъ» журналалъул редакциялда рахъарал г1емерал брошюраби (гьезул х1акъалъулъ гьеб т1ахьил байбихьиялда хъван буго). Цересел гьезул т1ахьал ва брошюраби чангиязда рихьун, гьез ц1алун ратила. Алмахъалъул тарих бокьулезе гьел т1ахьал кола ц1акъ къиматаллъун. Т1оцересел т1ахьил т1анчазда авторазул х1акъалъулъ буго гьезул творчествоялъул биографиязул цо-цо х1ужаби. Гьезул биографиял ц1алараб мехалъ лъик1го лъала гьаб т1ехь бахъиялда гъорлъ авторазул к1удияб х1алт1ол рагъа-рачари бук1ин. Хадусан Алмахъалдаса Сираждинов Запирица бицун хъвараб материал буго цересел г1адамазул х1акъалъулъ, Алмахъалда бук1араб ток кьолеб генераторалъул, гьенир х1алт1ула рук1арал Сахрудинов Расул, Мух1амадханов Х1избола. Гьединго рехсолел руго гьабигьанал Базарганов Хъазами, Бадродин, Исрапилх1ажил вас Исмаг1ил, к1удияб ват1анияб рагъул г1ахьалчаг1и Мух1амаднуров Мух1амадкамиль, Халидов Х1анапи ва цогидалги.

Занкиев Г1алица бицун хъваралда, гьес бицунеб буго Г1амирг1алих1ажил, Исрапилх1ажил цо-цо лъугьа-бахъинал, харбалъ рехсолел руго Тохъай, Тохъайил Саг1дула, Ладул эмен Г1умарилав, Къурманг1али, бандаз ч1вара. жиндирго эмен Занки ва Тавсултан, Сталинградалда т1аг1арал Занкиев Маккашарип, хабар лъач1ого рагъда т1аг1арал Занкиев Мух1амад, Насрудинов Пахрудин, Г1абдулвагьабов Рашид, рагъда цересел соназ ккарал лъгьа-бахъиназда гъорлъ рехсолел руго Къебедил Дада, Сайбатил Х1ажимух1ама, Забайнатил бак1, Устах1ажи.

Хасавюрталда г1умру гьабула вук1арав Мух1амадт1агьиров Ах1мадх1ажица бицараб рак1алдещвеялъулъ рехсон руго рагъда т1аг1арал жиндир вац Мух1амадт1агьиров Мух1амадх1ажи ва цадахъ рук1арал алмахъазул к1удияб группа, гьезда гъорлъ ч1аго хут1арав Мут1ачил Х1амзат, Атаев Мух1амадгъази, Рагъда цересел соназдаса завфермалъун х1алт1ула вук1арав Темиргиши, Алиби, Г1алхан, Терк каналда вук1арав Дебил Х1амид, Сайпиласул Мух1амад, Г1умарасх1абил вас Г1алиасх1аб.

Ленинаулалдаса Зубайриева Улица бицараб рак1алдещвеялда рехсолел руго жиндирго рос Зубайриев Алумирза, рагъда т1аг1арал вацал Гъойбасхановал Нисирбиги. Ибрагьимги, жиндирго яцал Залимат ва Чаму, Чамул бет1ергьанчи Болатхан, гьезул вассал чачаналгун высилкаялде ккарал Г1али ва Г1умар, Улил яс Мухлисат.

К1удияб рагъул ветеран Мух1амадов Г1абдурах1манилгун ккараб дандч1ваялда гьес бицунеб буго жиндирго рак1алдещвеязул.

Арслангереева (Будайханова) Аминатица бицуна буго жиндирго эмен К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Будайханов Набил х1акъалъулъ, гьенир рехсон руго Жавтханил (Тапча) яс Гьайбатгъизица рехсолелрагъда т1аг1арал Набил вацал Бацаевал Насрола, Насродин ва Муслим, гьезул эбел Аймесе (вассал рагъда т1аг1анила раг1индал бецлъарай), Гьайбатгъизил эбел Майсарат. Гьенив рехсон вуго Аминатил бет1ергьанчи МВДялъул ветеран, эксперт-криминалистлъун вук1арав Арслангереев Ханбатир, Аминатил яцг1ал Магомедова Райкал бицалъ рехсолел руго Набил вацг1алзаби Алтумирзаевал Саг1идги Патах1ги

Эмеева Пашатбикаца бицараб рак1алдещвеялъулъ рехсолев вуго жиндирго бет1ергьанчи, рагъул ветеран Эмеев Сайгидав, Ясенил эмен Х1амид, Сайгидасул эмен Эме

К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Х1арсмух1амадов Мух1амадихъе гьабураб сапаралда гьес бицараб рак1алдещвеялъулъ рехсолел руго Хъазами, Динаев Мухтар, Коргъолоев Зайид, Г1умаров Паша, рагъда цадахъ рук1арал Х1ажимух1амадов Мух1амадх1абиб, Г1абдулаев Г1абдула, Халидов Г1абид, Насродинов Гьашим

Дилималдаса Байханов Мух1амдил х1акъалъулъ бицана гьесул гьит1инав вац Байханов Юсупица. Мух1амадгун цадахъ Ленинградалъул подступазда рук1арал ч1инк1иллъиялда (Архипелаг Моозунд) рагъулъ вук1арав Будайханов Эльмирзалги к1удияб тарихалъул х1ужа буга, гьелъул цояб бут1а ккола гьеб Юсупил рак1алдещвей, гьенив рехсон вуго Садаев Шарапудинги.

К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Валиев Х1ажил х1акъалъулъ хъвараб макъалаялда рехсолел руго гьесул яцал Солтанат ва Туайсат, гьесул вац К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Валиев Гьашим, Висаитов Висархан, К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Х1ат1ипов Г1абдушагьид

К1удияб Ват1аниб рагъул ветеран Динаев Зайнодинил х1акъалъулъ Мух1амадт1агьиров Ах1мадх1ажица бицараб рак1алдещвеялда рехсон буго г1алимчи  Динаев Зайнодинил г1елмуялъулъ  бук1араб махщалил, гьесул бажариялъул х1акъалъулъ.

К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Мирзаханов Хайродинил х1акъалъулъ рехсолеб буго гьесул хурухъанлъиялъулъ бук1араб новаторлъи, х1алт1одехун бук1араб рокьи. Гьесул яс Г1айишатица бицун хъвараб буго цоги Хайродинил ва гьесул ч1ужу Зубайратил х1акъалъулъ цо-цо баянал.

К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Мусаев Патах1ил х1акъалъулъ бицун хъвараб буго Мусаева (Х1ат1ипова) Г1атигатица. Гьелъ гьенир рехсолел руго Патах1ихъе Хасавюрталде щвезе рач1унел рук1арал Гаджимагомедов Салман, Г1абдулат1ипов Зайирбег, Омаров Зайбодин, Омаров Зайирбег, Патах1ил г1агарал чаг1и Г1абдухаликъов Саг1дула, Ладул ч1ужу Х1абсат

«Рагъулъ бижараб вацлъи» абураб очеркалда рехсон буго рагъулъ вацлъи бижарал Буртинаялдася Корголиев Корголил ва Алмахъалдаса Муртазг1алиев Къадилги х1акъалъулъ. Гьениб Къадил яцалъул яс Халикова Узалалъ рицарал рак1лдещвеял руго. Гьелъ гьенир рехсолел руго Къадигун цадахъ рагъде арал гьесул вацал Улубий, Гъамбулат, Г1умар, жиндир класс цояв вук1арав ц1алдохъан рагъул инвалид Мух1амадов Г1абдурах1ман, рагъда т1аг1арав Тамал вас Абакаров Ах1мад

«Фронтовик Умачев Ирисби» абураб Дагуева Раисатилрак1алдещвей бицун хъвараб харбилъ рехсолел руго рагъул инвалид Ирисби ва гьесул ч1ужу Бесират, Гъазимух1амадил ч1ужу Пат1имат ва гъелъул яц Ума, Г1азизл ч1ужу Гьайбатгъиз, Герехан, Жанхуват, Темирукъаевал Жабраг1ил ва Зайнодин, Х1асимат, Узан.

«Жамалов Нажбодин – ветеран ВОВ» абураб Нажбодинил яс Г1ашураца (Г1абдулвадудил ч1ужу) бицун хъвараб харбилъ  бицунеб буго инсода бихьараб рагъул кьог1лъи, ракъи.

«Старший лейтенант – Джабраилов Магомед» абураб харбилъ Джабраилов Мух1амадил х1акъалъулъ Жантемиров Масурица бицун хъвараб буго Жабраг1илов Мух1амадил х1акъалъулъ хабар, гьес бихьизабураб бах1арчилъи, подвиг. Гьенир рехсолел руго Маймунат, Салгереев Темир.

«Динаев Мухтар  - фронтовик и строитель» абураб харбилъ рехсолел руго рагъда т1аг1арав Динаев Хайрола, рагъдаса зах1мат лъукъун нахъ вусарав рагъул инвалид Динаев Зайнодин, Алхуват, Мухамирзаев Динав, Нартбиев Бадродин, Амиралиев (Садикъов) Мух1амад.

«Шарипов Расулил рак1алде щвеял» абураб харбилъ руго рехсон бат1и-бат1ияб заманалъул г1адамал, Гуниялдаса г1алимчи Зайидх1ажи, гьесухъ ц1алула рук1арал Арсамирза, Х1амид, Иманг1али, Расулил инсол яц Бариян, гьелъул эмен Г1абдулах1ит, Зулайнат, Мусал Саих1ат, Иманг1алил яс Х1абизат, гьелъул рагъда т1аг1арал к1иго вас Иманг1алиги, Х1амид ва жеги кив т1аг1аравали лъач1ев вас Арсанг1али, солдатас лъукъарай Пари, Мирзахан.

«Игитов Саг1итбег – алмахъазул т1оцевесев мастер спорта СССР» абураб Саг1итбегил рак1алде щвеял ккола, гьесул спорталъулъ араб г1умруялъул нух.

«Г1умруялъул зах1малъи нахъа тарав» абураб хабар буго Рагъда хадусел соназ Х1ажимух1амадов Расулил (Гичил Расул), гьесул х1алт1олъ бук1араб лебаллъиялъул х1акъалъулъ. Гьенир рехсон руго Ачабаев Назирбег, Ачабаев Пазилбег, Расулил вац Запир, дилималда фотографлъун х1алт1ула вук1арав Абулайс.

«Г1аркьохъа г1алимчиясулгун дандч1вай» абураб хабар ккола Алмахъалъул тарихалъул цо-цо к1вар бугел лъазабиял нилъее баян гьабурав краевед Г1аркьохъа Малик Маматовасул х1акъалъулъ. Гьесул г1агарлъи буго Калининаулалда, Ленинаулалда, Алмахъалда. Гьенир рехсон руго Шамиль имамасул балъгоял ишал т1оралев вук1арав Ханмамад, рагъул ветеран Магомедов Г1абдурах1ман, гьесул яц Умайгьанат.

«Калининаулалдаса Гереханова Солтаналъул г1умру» абураб росдал советалъул председательлъун йик1арай  Солтаналъул  рак1алде щвеязулъ рехсолел руго рагъул инвалид Жангиши, Гъазбегил Солтанай, гъелъул цеве вук1арав рос, жаниве ккун т1аг1арав Г1абас, Адильхан, гьединго т1аг1инавурав Мусалав, Ц1аларав чи Камалодин, к1удияв г1алимчи Г1амирг1али, гьесул вас Садикъ.

«Мансурил эбел-инсухъ гьоболлъухъ» ва «Ленинаулалда чемпионасул г1агарлъигун дандч1вай»абурал репортажал ккола Лондоналда бук1араб Олимпиадалда меседил медаль босарав дзюдоист Исаев Мансурил х1акъалъулъ гьабураб. Гьенир рехсон руго, Мансурил эмен Муст1апа, Якъуб, Якъубовал Избодин ва Г1иса, Манапов  Рамазан, Шарабодин, Г1иса, Гельбахъалдаса Мавлият, гьелъул лъимал Расул ва Сайродин, Алмахъалдаса Ажи, Кехурса, Имамирзал Багьаводин.

«Росдал г1акълочи Насир» абураб хабар буго цересел соназ Басиров Насирил х1акъалъулъ хъвараб. Гьени рехсон руго Сайгидах1мад, Гъайич, Улай

«Кулак гьавурасул къисмат» абураб хабар ккола Имамирзаев Багьаводиница бицун хъвараб жидерго эбел-инсол, к1одоэбелалъул, хъизан-лъималазул къисмат. Гьенир рехсон руго жиндирго кулак гьарун инаго нухда хварав Х1ажи, к1одоэбел Аймесе,Имамирзал вац Адильхан, Шихтемир, Кехурса, гьесул эмен Г1абас, Г1исал Якъуб, кулак гьарун щолелъуре щведал хварай Баьаводинил к1удияй яц Пат1имат, Коргъолол Саг1додин, Гъирисхан, Сайбодин, Тажудин, Будайчи, Багьаводинил к1удияв вас Сулейман.

«Дир г1умрудул нух» абураб рак1алдещвей буго Коргъолоева Саг1адатица бицун хъвараб. Гьенир рехсон руго Саг1адатил к1одоэбелалъул эмен Чарав Айдемир, гьесул вас Деникинил армиялъул хъазахъалгун вагъулаго хварав Халил, Саг1адатил эмен Герехан, гьесул вас Гереханов Халил, Умайжат, Майси, Эльбика, гьелъул рагъда т1аг1арал вассал Г1абдукъадирги, Г1абдуг1алимги, Г1али, Нартби, Умидат, Саг1адатил бет1ергьанчи Мусх1аб, Мусалим, Раисат, Байгъиз, Карамодин, Саг1додин, Мух1амад, Ах1мад.

«Сагитх1ажил х1акъалъулъ биценал» абураб харбилъ рехсон руго Насир Басиров, шиг1ручи Солтанил Саримирза, гьесул вас поэт Сагитх1ажи. Саримирзал васасул яс Солтанат, Г1умарасх1абов Г1алиасх1аб, Эсенаев Г1умар, Расулов Саг1ид, Саримирзаев Ама, Салаев Сурхай.

«К1удияв Къурах1мал х1акъалъулъ цо-цо биценал» абураб харбилъ рехсон руго  г1алимчи К1удияв Къурах1ма (Айдемиров), гьесул яс Т1агьират, гъелъул вас устарасул макъамалде вахарав Нург1алил Г1абдурашид, К1удияб Ват1анияб рагъул ветеран Къурах1ма, Х1ажи, рагъда т1аг1арв Г1абдужабар, Зайгьарат, Таймасханил Х1ажимух1ама, Къайичевал Жавтхан, Исрапил, Дало, Ц1иликьа Хасмух1амадх1ажи, Забрудин, Идирисил Г1алиасх1аб, гьесул яц Аминат, К1удияв Къурах1мал васасул вас Исмаг1ил, Халархан, Зайгьанат, Зайнаб, Эбечай, Мусал Насрола, гьесул хъизан Нузайрат, Г1умарилав, Ладу.

«Расулов Саг1ид: Шамердица бицараб» абураб Саг1идил харбилъ рехсон руго Ширздинх1ажи, Батирбих1ажи, Х1ажил Зайгьанат, Саримирзаев Ама, 1948 соналъ бандаз Ведониб ч1варав Амал вас Мух1амадх1ажи, гьесул вас гьединго бандаз ч1варав Г1изодин, Амал ч1ужу Г1авухъалъа Умачо, Г1амирг1алих1ажи, Бектемирх1ажи, Умачол яц Улако ва гьелъул ясал Бигьат, Шумайсат, Тавси, Салих1ат, Базарган, Насрола, Алхуват, Висаит, Шамердил хъизан Месей, Сагитх1ажи, Жантемерил Жабраг1ил.

«Турциялда ругел алмахъазул х1акъалъулъ Билалов Юсупица бицараб» гьеб харбилъ рехсолел руго Крголоевал Ах1мад ва Мух1амад, Басиров Насир, Билалил Къурманав, гьесул хъизан Х1айибат, Юсупил хъизан Раипат, Адилханил яс Пат1имат, Якъуб ва гьесул ясалъул вас Якъуб, Билалил цунаг1аласул вас Аднам, Билалил вацг1ал Мух1амад (Турциялда ругел), Турциялде арал Якъуб, Шарабодин, Сайгибат, Г1абдущайих, Якъубие рижарал Мух1амад ва Зубайда, Сайгибатил яс Нафисат, Г1алижанил Х1асамирзал тухумалде кколев Исмаг1илил вас (росдал дибир), Шамирзал ва Жаватханил тухумалъул Темирханил Алмахъ Г1али ва гьесул лъимал, Шамирзал яс Муслимат, Муслиматил яс Аминат, гьелъулги яс Г1айшат, вассал Исмаг1ил, Г1исматула, Ибрагьим, Темирханил вас Сабри ва г1емрал цогидалги.

«Салт1аса Г1умарх1ажи – сахаватав г1адан» абураб харбилъ рехсон руго Алмахъалда ва Калининаулалда школалъул директорлъун, учительлъун х1алт1ула вук1арав Малах1усенов Г1умарх1ажи, Калининаулалда колхозалъул председательлъун х1алт1ула вук1арав Х1ажиев Х1айбола, Г1умарх1ажил хъизан Зулх1ижат, гьезул лъимал Г1абдулх1амид, Г1абдула, Хадижат, Г1айшат, Алмахъалдаса Хъарамирзаев Мух1амад, Байхуват, Туаймат, Туайматил Ах1мад, Харсмух1амадова Хадижат.

«Сайханил Мухтарилгун ккараб гала-ч1вали» абураб харбилъ рехсон руго нилъер росабалъ лъин бачиналъулъ, нухалгун кьоял раялъулъ ккарал кlудиял ишазулъ вугев Сайханил Мухтар, Эмел Сайгидав, Митрадаса Расулх1ажи, Х1ажил Зайгьанат, Батилмирзал Мух1амадрасул, Салман Сахрудинов, Сатираев Айтемир, Ленинаулалдаса Занкил Г1али, Мунап, Адурах1ман, Калиниаулалдаса Умалат, Абулайс, Висингерел вац Жабрагlил, Исмагlилов Жумадин (сварщик), Ленинаулалдаса Вахирсолтан (сварщик), Басил Гъайирбег, Гlамиев Маматхlажи, Мирзаханов Гlусман, Султамирзаев Мухlидин, тракторгун Гlузайри, Гойтемиров Ражаб, Гантемиров Висирпаша.

«Кулакасул вас Кехурсал рак1алде щвеял» абураб харбилъ рехсон руго Г1абасил вас Кехурса, гьесул к1удияй эбел Месе, Кехурсал эбелалъул яц Зами, гьелъул бет1ергьанчи Жанмирза, Имамирза, Шихтемир, Багьаводин, гьесул эбел Карибат,Райх1анат, Г1умарх1ажи, Асадула, Асай, Кехурсал яцг1ал Х1абизат, Шихтемирил вассал Мух1амад, Къацара, Багьаводинил вац Х1ажи, Имамирза.

«Сусланил яс Хадижатица бицана» абураб харбилъ рехсон руго Г1абдулвагьабил ч1ужу Хадижат, Г1абдулвагьабов Мах1муд, Сугlат, Щека, Езимат, 241 Суслан, Меседу, Гъирин, Гlабдулатlип, Насип, Щекал вац Ибрагьим, Нуридин, Къурманил эбел Умайх1ат, рагъде арал Камалодин, Жамалодин, рагъда т1аг1арав Жангишиев Мух1амадх1ажи, Суслан.

«Султанатица бицараб хабар» Кизилюрталда гlумру гьабун йигей Кебедова Султанат ккола мунагьал чураяв Кебедов Гlабдурахlманил хъизан. Захlматалъул фронталъул гlахьалчlужу Султанат ккола Ирисханов Гъайирханил яс. Харбилъ рехсон руго, колхозалъул председательлъун вук1арав Сайпиласул Мух1амад, Гъайирхан, Г1абдурах1ман, Солтанатил яца-вацал Муслимат, Загьра, Адипат, Курсият, Мухlамадзагьир, Мухlамадкарим, Мухlамадкамиль, гьесул вас Герой России Гайирханов Магомед-Казим.

«Ленинаулалдаса Идирисил Хъазил хабар», гьенир рехсон руго Хъазил рагъде ун т1аг1арал вацал учитель Идрисов Хъази, Идрисов Басир, Алтумирза, Патах1, Саг1ид, Кадиев Темирсолтан.

«Директор школы года России» абураб харбилъ рехсон вуго Гъиринов Г1алихан, Г1алиханил эмен Гъирин, Г1алиханил лъимал Руслан, Гъирин, Сергей, Гойбатиров Найбодин, Базарганов Мурадис, Абдулатипов Зайирбег, Меджидов Мух1амад, Райсат, Субх1анат, Жавгьарат, Курахмаев Башир полковник, выпускник МГУ , кандидат юридических наук Омаров Г1амирилав, гьесул хъизан кандидат юридических наук Зугьра, кандидат медицинских наук Шапи, кандидат сельскохозяйственных наук Башир, рагъул ветеран, майор в отставке Жамалодин, врач-хирург Ачабаев Салимсолтан, врач Якъуб.

«Абукил х1акъалъулъ рак1алде щвей» абураб харбилъ рехсон руго Дилималдаса Азаев Мух1амад, Абук, Ибрагьимил Гlабдукъадир, Къурманасул Билал, Гlали, Исмагlилил Насиб, Райх1анат, Алипай, Забих1ат.

«Некlсияб Алмахъалъул тарих – цо-цо баянал» абураб харбилъ рехсолел руго цевесев тарихалъул г1алимчи Алкадари, Рекъав Тимур, Жантемиров Зулкарами, Ник1алай пачаясул заманалъул г1алимчи Абас кули Бакиханов, Г1аркьохъа краевед Малик Маматов, тарихчи профессор, доктор исторических наук Юсуп Дадаев, вузалъул преподаватель Баймирза Г1алимирзаев, Тимурил цересел тарихалъул хъвадарухъаби Шами ва Езди. Гьаб буго бащдаб т1ахьил хъвараб. Гьеб т1олго т1ехьалда хъваралъул къокъ гьабун хъвазе ккани макъала ц1акъго халалъула, гьелъ гьалда тезин

Алгереев Арсен краевед, член ДРПОО «Наш дом»